ASSALAMUALAIKUM...
Perkahwinan merupakan sebuah
hubungan yang terikat antara dua orang yang telah diiktirafkan oleh pihak
berkuasa atau diikat oleh kepercayaan agama masing-masing.Bagi masyarakat kaum
Kadazandusun, perkahwinan merupakan sebuah hubungan yang sangat mulia dan menandakan
seseorang itu telah cukup dewasa untuk memikul tanggungjawab sebagai ketua
keluarga. Oleh yang demikian, masyarakat ini akan meraikan majlis perkawinan
mereka dengan begitu meriah selama 3 hari berturut-turut. Perkahwinan
masyarakat Kadazandusun ini kebanyakannya dilakukan mengikut adatistiadat yang
telah diwarisi secara turun-temurun oleh nenek moyang mereka bermula dari
merisik, meminang, bertunang dan diakhiri dengan majlis perkahwinan.
Merisik
Sebelum sesuatu upacara
perkahwinan dilangsungkan, keluarga kedua-dua pihak akan mengatur segala
persiapan yang diperlukan. Dalam hal ini perkara yang diutamakan adalah tentang
pemberian sebentuk cincin. Cincin ini menjadi tanda peminangan daripada pihak lelaki. Sebelum
peminangan dibuat, pihak lelaki melantik seorang tua yang bukan terdiri
daripada keluarga terdekat lelaki berkenaan. Segala urusan merisik dan juga
pinang-meminang ini mesti dibuat pada waktu pagi. Waktu petang dan malam tidak
dibenarkan sama sekali. Wakil pihak lelaki pergi merisik kepada ibu bapa
perempuan yang hendak dipinang itu atau pengganti ibu bapa jika ibu bapa
perempuan itu sudah tidak ada.
Risikan pertama dilakukan untuk
mengetahui sama ada perempuan berada dalam proses risikan orang lain atau dia
sedang dalam pertunangan. Kalau perempuan itu dalam pertunangan, risikan ifu
dihentikan serta-merta. Kalau perempuan itu didapati sedang dalam proses
risikan daripada lelaki lain, risikan itu ditangguhkan buat sementara, sehingga
keputusan muktamad diperoleh daripada risikan terdahulu itu. Jika risikan yang
terdahulu bertukar ke arah pertunangan, maka risikan yang kemudian itu terus
dibatalkan. Tetapi jika gagal, risikan yang kemudian itu boleh diteruskan.
Risikan ini dibuat berulang kali,
peringkat demi peringkat dan adakalanya memakan masa sehingga berhari-hari,
malah ada yang sampai berbulan-bulan. Ini disebabkan banyak perkara yang mesti
diketahui dengan jelas oleh ibu bapa perempuan terhadap keluarga yang merisik
anaknya. Antaranya ialah susunan keluarga, kemampuan, pekerjaan dan
seumpamanya.
Meminang
Apabila ibu bapa perempuan
mendapati risikan itu boleh dipertimbangkan, mereka akan menentukan hari bagi
wakil pihak lelaki datang membawa cincin pusaka (dibuat daripada tembaga).
Cincin itu juga digelar 'cincin menanti mimpi'. Cincin itu mesti dibawa pada
waktu pagi.
Bertunang
Setelah selesai mesyuarat
keluarga, ibu bapa perempuan memanggil wakil pihak lelaki untuk memberitahu
tentang keputusan mimpi mereka. Ketika itu juga cincin yang digunakan untuk
menanti mimpi tadi dipulangkan. Waktu itu, wakil lelaki diberitahu sama ada
boleh bertunang dengan membayar sugit kepanasan mimpi kerana mimpi buruk boleh
dibaiki ataupun tidak boleh bertunang kerana mimpi buruk.
Jika mimpi baik, proses
pertunangan diteruskan. Perundingan antara pihak lelaki dengan ibu bapa pihak
perempuan hanya berkisar pada syarat-syarat hantaran perkahwinan, menentukan
tarikh perkahwinan dan kadar besar atau lamanya pesta perkahwinan itu. Pertunangan
yang telah ditetapkan tidak boleh diingkari. Jika tidak, pihak yang ingkar
terpaksa membayar seluruh atau separuh hantaran yang sudah ditentukan ketika
mengikat pertunangan dahulu. Bayaran ini dibuat di depan pengadilan adat.
Hantaran kahwin biasanya terdiri
daripada pelbagai jenis makanan, alat untuk adat istiadat dan barang untuk
memperteguhkan semangat. Barang hantaran untuk memperteguhkan semangat ini
dikenali sebagai tasor. Tasor ialah tempat pinang yang diperbuat danipada
tembaga atau perak. Tasor ini dibawa sendiri oleh pengantin pada hari
perkahwinan. Alat untuk adat istiadat pula dinamakan tinokol iaitu terdiri
daripada canang, gong dan tajau (tempayan). Jumlahnya menurut darjat orang yang
berkahwin itu. Barangan ini juga dibawa pada hari perkahwinan. Jenis makanan
pula ialah babi atau kerbau dan jumlahnya bergantung kepada kemampuan keluarga
tersebut. Binatang tersebut diberikan kepada pihak perempuan dua atau tiga hari
sebelum berlangsungnya hari perkahwinan. lni kerana binatang itu akan disembelih
dan dimasak untuk upacara makan di rumah pengantin perempuan nanti.
Majlis
Perkahwinan
Hantaran kahwin biasanya terdiri
daripada pelbagai jenis makanan, alat untuk adat istiadat dan barang untuk
memperteguhkan semangat. Barang hantaran untuk memperteguhkan semangat ini
dikenali sebagai tasor. Tasor ialah tempat pinang yang diperbuat daripada
tembaga atau perak. Tasor ini dibawa sendiri oleh pengantin pada hari
perkahwinan. Alat untuk adat istiadat pula dinamakan 'tinokol' iaitu terdiri daripada
canang, gong dan tajau (tempayan). Jumlahnya menurut darjat orang yang
berkahwin itu.
Barangan ini juga dibawa pada
hari perkahwinan. Jenis makanan pula ialah babi atau kerbau dan jumlahnya
bergantung kepada kemampuan keluarga tersebut. Binatang tersebut diberikan
kepada pihak perempuan dua atau tiga hari sebelum berlangsungnya hari
perkahwinan. lni kerana binatang itu akan disembelih dan dimasak untuk upacara
makan di rumah pengantin perempuan nanti. Sebuah tajau berisi tapai beras yang
dinamakan lihing, mesti dibawa pada hari perkahwinan. Lihing ialah tapai yang
sudah menjadi arak. Lihing diminum beramai-ramai dalam pesta kahwin di rumah
pengantin perempuan.
Selain daripada empat hantaran
yang menjadi asas bagi orang Kadazan, terdapat beberapa barangan lain yang
turut dibawa untuk memperlengkap dan memperindahkan majlis hantaran itu. Ini
terserah kepada janji yang dibuat semasa majlis pertunangan, juga berdasarkan
kemampuan kedua-dua belah pihak. Serendah-rendah darjat perkahwinan itu mesti
dibuat dengan upacara adat, pemujaan agama, pesta bersukaria dan makan minum.
Sesingkat-singkat pesta pula adalah antara dua atau tiga hari di rumah
pengantin perempuan.
Bagi mereka yang berkemampuan,
majlis dibuat selama tujuh hingga empat belas hari. Walaupun perkahwinan
pasangan suami isteri itu sudah sah di sisi agama dan kepercayaan, mereka masih
belum boleh bersatu pada hari dan malam pertama. Paling cepat mereka hanya
boleh bersatu pada malam kedua, malah ada yang mengambil masa selama seminggu
atau dua minggu berikutnya. Kesemuanya ini bergantung kepada besar atau lamanya
majlis perkahwinan itu diadakan. Untuk membolehkan pengantin ni bersatu, satu
upacara khas dibuat. Pasangan pengantin tersebut dikehendaki makan di dalam
pinggan dan mangkuk yang sama. Upacara ini dihadiri oleh keluarga kedua-dua
pihak. Ibu bapa pengantin lelaki tidak boleh sama sekali hadir di rumah
pengantin perempuan sebelum pasangan itu sah bersatu. Majlis perkahwinan orang
Kadazan memakan masa selama tiga hari.
Perkara yang paling penting dalam
upacara perkahwinan ialah miohon pinisi iaitu upacara menukar gumpalan nasi.
Untuk memulakan upacara ini, pengantin lelaki dan perempuan duduk berhadapan di
tengah-tengah bulatan gadis-gadis yang ber-pakaian tradisional berwarna hitam.
Di hadapan mereka terletak seperiuk nasi dan kedua-dua pengantin akan
menggenggam nasi dan periuk tersebut untuk dijadikan gumpalan sebesar telur
ayam. Kemudian kedua-duanya akan bertukar-tukar gumpalan nasi itu, lalu
dimakan. Upacara miohon pinisi merupakan nazar perkahwinan menurut cara
tradisional. Setelah upacara ini dilakukan, makanan dan minuman pun dihidangkan
kepada para tetamu yang hadir. Gong dibunyikan semula, diikuti dengan
pertunjukan tarian sumazau.
-FASS-
No comments:
Post a Comment